Non cabe dúbida de que o PP terá algún desgaste derivado do xiro político ao que viu ocasionado despois da campaña electoral do ano pasado. Pero este desgaste non ven de que o PP se esté equivocando agora senón da previa equivocación na estratexia de campaña. Non creo que haxa hoxe moitos galegos que pensen que simplemente con que entre outro partido xa podemos evitar os axustes, os recortes, os rescates e todas as demais angurias que este momento nos trae. Por eso creo que o PP pagará un custo pero que será pequeno.

O ideal houbera sido que a crise do BNG se resolvera dentro pero, unha vez producidas as escisións, non é fácil pedirlle aos seus protagonistas que non concurran ás eleccións porque eso sería como negarlles o propio fundamento da súa arriscada e difícil decisión de saír do BNG. O que si se lle pode pedir a Beiras e a ese enorme universo de partidos, agrupacións e personalismos que lamentablemente se moven no entorno nacionalista é que clarificasen as súas posibilidades de coalición e os liderazgos desta coalición antes das eleccións. Porque unha suposta alternativa ao PP non solamente tería que contar con todo o nacionalismo senón tamén co PSOE e eso non iría adiante se as cousas non están moi claras dende o principio en termos programáticos, organizativos e de liderazgo. Lamentablemente teñen moi pouco tempo para desfacer o entorto e por eso cabe lamentar unha vez máis que a ruptura do BNG non fora calculada para outro momento e coa previsión agora confirmado de que un adianto electoral decretado por Feijoo podía collelos a todos desprevenidos.

Eu creo que para esa opción hai tempo porque IU é unha coalición que está rodada, xurídicamente constituída e que materializaría un acordo en horas. O problema non vén de aí, senón de que a opción que presenta Beiras de carácter asambleario, soberanista e frentista choca de frente cos modelos políticos de IU e negaría por tanto todas as razóns polas que os de Anova saíron do BNG. Eu creo ademais que o discurso económico de IU é neste momento absolutamente antisistema e non creo que algo parecido, co apoio presumible de Cayo Lara, sexa a mellor maneira de iniciar un futuro distinto para Galicia.

Personalmente creo que non pero o caso de Conde é distinto do que contemplamos con Anova e Compromiso porque mentras Mario Conde pode xogar na política nacional a medio plazo (eu tampouco lle dou demasiadas expectativas) as forzas nacionalistas nacidas do BNG xogan moito nesta primeira partida.

Lamentablemente as eleccións galegas van ter pouca capacidade de modificar a expectativa económica xeral e por iso podemos dicir que sexa cal sexa o resultado non haberá moita diferencia para o futuro dos galegos se gana o PP ou se o fixera outra alternativa. En todo caso estou seguro de que Feijoo, se gana as eleccións, asumirá absolutamente o programa de Rajoy. E por eso manterá as medidas de rigor que neste momento están recortando seriamente o Estado de Benestar e a renta dos españoles e galegos. Eu creo, sen embargo, que este camiño é básicamente o único posible e por tanto cabe dicir que nos esperan tempos moi duros durante seguramente dous anos e que despois irá pouco a pouco despexándose este duro panorama.

Nin o adelanto é tan grande nin a oposición está libre de telo pedilo repetidas veces. E por eso é moi difícil tildar de oportunista o uso dunha prerrogativa perfectamente comtemplada en todos os sistemas parlamentarios. Eu creo, ademais, que algunhas das razóns esgrimidas por Feijoo son obxectivas xa que a sucesión de dúas eleccións nun periodo de seis meses é menos conveniente que a coincidencia nunha única data. Tamén creo que é certo que coas medidas que terán que tomarse no próximo trimestre non é mala idea limpar de debates paralelos o que é neste momento o principal debate e a principal preocupación de todos os gobernos e de todos os españois, que é como saír da crise. E por eso non estou de acordo en que neste adianto non haxa razóns obxectivas, aínda que si o estou en que se Feijoo non houbera convocado podería terminar con toda comodidade a lexislatura, ao contrario de o que sucede na comunidade autónoma vasca que desencadeou este proceso.

A campaña electoral é un elemento sustantivo da política democrática xa que é o intre no que os cidadáns nos pronunciamos coa contundencia suficiente como para cambiar un goberno ou modificar unha traxectoria política. Esto sucede ás veces dunha maneira moi visible como o propio Rajoy sabe despois daquela campaña que tiña gañada e finalmente perdeu. Hai que dicir, por tanto, que a campaña é un servizo público por excelencia e, como tal, é lóxico que os cidadáns a costeemos igual que facemos con outro servizo público. Non estou de acordo coa idea que concibe a política como unha sucesión de fotos fixas coas que os protagonistas da acción política (cidadáns, partidos, políticos) quedamos comprometidos e atados de pes e mans. A política é tan móbil como a vida mesma e cambia todos os días de circunstancias e de opinións e os políticos, no marco das leis e da súa responsabilidade, teñen dereito a moverse nese mundo variable. A proba máis evidente de que todo cambia somos os cidadáns que hai só seis meses lle demos unha maioría absoluta ao PP e que agora parece xa lla queremos quitar. Se nós cambiamos, todo cambia.

Non pasa nada porque nunca a hai.E non a hai porque a maioría dos cidadáns, aínda que con discrepancias e disgustos, cre básicamente na acción política. De feito España é un dos países do mundo nos que a participación é máis alta e máis estable, solo superada polos sistemas de votación obrigatoria. De momento tamén podemos dicir que o electorado español se mantén absolutamente fiel ao esquema de partidos deseñado desde o mesmo momento da transición. E por eso non deixa de ser unha perda de tempo reflexionar sobre a política desde o suposto de que toda a cidadanía está enfadada, desafecta á política e enfrentada coas clases dirixentes porque esa situación, con toda evidencia, non se da.

Ademais das razóns explicitadas por Feijoo estou seguro de que o PP contemplou este adianto desde outras perspectivas máis relacionadas co seu interese pero igualmente lícitas que as anteriores. E, entre elas, deben de estar, ao meu criterio, o feito de coller á oposición nacionalista moi desorganizada, de privar ao PSOE dun candidato alternativo a Vázquez, librarse da polémica que ía supoñer a reducción do parlamento, evitar que a comisión de investigación da fusión das caixas estea dando noticias irritantes durante a campaña e, con toda seguridade, evitar o desgaste que van producir os rescates e paliar a segura sensación de derrota coa que van terminar as eleccións vascas para o PP. Todo eso, e algunha cousa máis, poden formar parte do argumentario para un adianto aínda que é obvio que o peso principal dese argumentario deben ser, supoño, as tres razóns explicitadas por Feijoo.

Unha coalición electoral precisa dun liderazgo explícito no suposto de gobernar e, se tal suposto se dese, o lider non podería ser outro que Pachi Vázquez que aportaría a maioría máis da metade dos escanos. Se non contemplamos a hipótese de gobernar unha simple coalición electoral entre IU e ANova tería un liderato fáctico indiscutible que sería Beiras, xa que é o candidato máis feito, potente, coñecido e o que mellor pode formular unha alternativa teórica frente ao goberno do PP.

Pouco porque o caso das preferentes, por dramático que sexa a título persoal, non deixa de ser un feito moi concreto nunha posición política que se establece en función de moitos problemas diferentes, de relacións moi complexas e de convicións asentadas na xente ao longo de moitos anos. Habería que dicir, ademais, que os afectados polas preferentes son os que mellor saben cando sucedeu o que agora tanto lles preocupa e non creo que toda a xente estea disposta a trasladarlle ao PP, que entra no último acto, toda a responsabilidade dun feito que está compartido por outros gobernos, partidos e por entidades xestoras que contaron coa confianza da xente dunha maneira acrítica e seguramente esaxerada.

Gañarlle as eleccións ao PP, de ningunha maneira. Formar unha coalición de goberno alternativa, que ten algunha posibilidade, será moi difícil. Porque nin Pachi Vázquez é un líder social consolidado nin conta con aliados estructurados e convencidos dun proxecto de goberno común. É certo que Pachi Vázquez ten ao seu favor a durísima circunstancia que atravesa o PP pero creo que todo o demais o ten en contra.

Hai diferencias porque o núcleo do BNG, que permanece na súa posición tradicional, ten un electorado de base moi fiel aínda que non moi amplio que lle garantiza a súa presenza no Parlamento como forza necesaria para calquera coalición alternativa ao PP. Por eso o BNG ten en Galicia unha forza política que IU non ten en España.

Creo que os dous marcaron unha inflexión positiva no tratamento que o Estado lle deu a Galicia en relación coa obra pública. Eu teño valorado moi ben a etapa de Blanco e tamén valoro positivamente a de Ana Pastor aínda que creo que facer unha comparación agora entre os dous sería inxusta porque Blanco conta co balance dunha lexislatura e a señora Pastor solo ten sete meses no ministerio. E porque Blanco aínda colleu un tempo de abundancia presupostaria e a señora Pastor entrou en plena fiebre de axustes e recortes. Creo, por tanto, que foron para nós dous bós ministros aínda que a traxectoria deles so se poderá comparar máis adiante.

Se vota en blanco supoño que será para non favorecer a ninguén pero esa posibilidade non se compadece moi ben co noso sistema electoral que no caso de ter votos en blanco tende a favorecer ao partido máis votado. Por eso lle podería dicir que se vostede vota en blanco favorecerá ao Partido Popular salvo no caso de que cando vota, vote ao PP.

A previsión é que non. E non só porque non estea nun bó momento electoral senón porque o noso sistema electoral castiga fortemente a fragmentación de voto. O nacionalismo terá moitas dificultades para manter un nivel de escanos que xa non é moi alto.

Haberá moitos desencantados do PP que se irán á abstención pero estou seguro de que a maior parte dos desencantados do PP volverán a votar ao PP. Esto ten unha explicación máis racional do que parece porque calquera cidadán sabe que as estructuras da democracia son moito máis permanentes que as circunstancias que, de vez en cando, as desgastan ou enfrentan cos cidadáns. E a xente non vota como dicía O Rañolas para voar o mundo senón para encontrar a mellor solución dentro das posibles. E por eso temos tanta paciencia coas decepcións que nos producen políticos, partidos, medios de comunicación, igrexas e líderes dos hit parade de discos. Non os abandonamos nunca á primeira decepción.

Falando sinceramente, aínda que fale dos amigos, creo que o PSOE tivo moita previsión sobre un adianto que a Pachi Vázquez lle conven especialmente para afianzar un liderazgo que estaba no aire. Se distinguimos o interese do partido do das xentes que o formar creo que o PSOE non se levou ningunha sorpresa con este adianto e creo que as persoas que mandan no PSOE son, despois de Feijoo, os máis beneficiados por este adianto.

Eu non considero que Feijoo presente nin un bó nin regular balance de lexislatura porque aínda que algúns dos seus problemas veñen da man dunha situación da que el non ten nin responsabilidade nin control creo que se poden facer mellor as políticas de reorientación e de axuste as que agora estamos obligados. O que faltan en Galicia sobre todo é un proxecto de país, tema no que Feijoo non deu ningún paso cara adiante e creo que deu moitos pasos cara atrás. Aí habería que poñer a principal tacha que os galegos lle podemos facer ao PP que, despois de cinco maiorías absolutas (catro de Fraga e unha de Feijoo) non engadiu unha soa liña á concepción de Galicia como país, ao seu encadre na política nacional, á súa conducción como comunidade histórica e á ilusión que os galegos deberíamos atopar no autogoberno. Por eso creo que Feijoo non fixo un balance de lexislatura senón unha análise das posibilidades electorais porque iso parece ser neste momento o que máis lle preocupa.

Non hai ese risco porque o primeiro partido e o que ten máis potencial de coalición en Galicia (no suposto de que haxa un Parlamento moi plural) é o PP. Ademais, se vemos este tema en termos electorais da a sensación de que a alternativa ao PP perde peso a medida que aumentan o número de partidos que pretenden formar parte dela. A circunstancia que se daba en Asturias, que era a ruptura do partido que podía gañar as eleccións, non se da en Galicia xa que os que se rompen son os que parecen chamados a perder.

De positivo só se me ocurre a rápida asunción do programa de axustes (creo que esto hai que tomalo con certa cautela e analizalo despois das eleccións) e o feito de manter unificado ao seu partido no medio dunha galerna tan dura coma a que está atravesando. No lado negativo poñería a relativización do feito nacional que se iniciou coa modificación do estatus do galego e a súa incapacidade absoluta para entrar na reforma de elementos estructurais tan importantes como a organización territorial, a planta municipal, a cuestión das deputacións, novos criterios de ordenación do territorio e outros aspectos similares que precisan máis cabeza que cartos.

A circunscripción única non é unha boa idea democrática porque se ben é certo que establece unha proporcionalidade exacta entre o valor do voto de todos os habitantes de Galicia, produce en cambio un alonxamento dos políticos e dos deputados do electorado e aumentan as tendencias á centralización que sempre se da na política e moi especialmente en tempos de crise cando os problemas son moitos e os recursos son escasos. Hai que dicir, ademais, que a desproporción que existe entre o voto de Lugo e Ourense en relación o de A Coruña ou Pontevedra non trae causa da existencia de varias circunscripcións senón dun feito querido e mantido que aínda parece que se quere reforzar dunha mala distribución do número de escanos. A pluralidade de circunscripcións en Galicia non impide para nada establecer se se quere un valor equivalente para todos os votos emitidos en calquera circunscripción.

A principal razón pola que os políticos non se queren baixar os soldos é porque España é o país occidental e un dos primeiros países do mundo nos que a política está peor pagada. Non é crible neste momento que o presidente do Goberno cobre o 30% menos que un xuíz do Supremo ou o mesmo que un catedrático de universidade. Ou 10 veces menos que un executivo bancario. Neste punto deberíamos ser todos máis sinceros e intelixentes e deberíamos entender que cando o soldo se rebaixa notablemente por debaixo do que é normal no conxunto das actividades profesionais de nivel alto ou medio alto o resultado non pode ser máis que unha defección da política ou unha tentación á corrupción que veña a sustituír o que por fariseísmo se nega. O feito de que haxa políticos que non cumplen coas súas obrigas ou que non están preparados nin é distinto nin é máis numerosos que o de outros profesionais que tampouco cumpren coas súas obrigas nin están preparados para chegar ata onde chegaron pero iso non se soluciona cunha rebaixa indiscriminada e xeralizada de soldo que afecte a todos senón coa revisión dos criterios de selección e responsabilidade coa que xulgamos ós que exercen responsabilidades políticas. Eu non estou de acordo con unha cidadanía que é absolutamente indulxente a hora de seleccionar políticos (basta ver algúns que son elexidos lexislatura tras lexislatura no medio do escándalo xeral) e que despois queren arreglar a desfeita quitandolle o soldo aos que o fan ben e mal.

Eu creo que a maior bolsa de votos que pode ter UPyD, a que tampouco lle dou un gran futuro nin nestas eleccións nin na política española, é o voto do desencanto. E ese agora está no PP. Creo que en termos ideolóxicos UPyD non está capacitada para detraer votos nin do PP nin do PSOE. Aínda que poida soar despectivo creo que UPyD é unha pequena bolsa de cabreados co sistema.

De momento creo que non é máis que un pronto xurdido dun conflicto interno do BNG mal resolto. Creo que para ser un partido incluso tan efímero como Coalición Galega lle falta un largo recorrido que non estou seguro que sexa capaz de facer.