En termos xerais a resposta é que si. Ë certo que a clase política é un concepto moi amplo e que se extende nun continuo a todo tempo pasado, presente e futuro e por iso pode dicirse que na clase política tamén se aprecian ondas que unhas veces dan a sensación de moverse en altura, con gran coñecemento e gran capacidade de xenerar cambio, e outras veces descenden a niveles de mínimos cunha exasperante sensación de levedade e de incuria. Esta é unha desas etapas malas, na que non é exaserado dicir que temos a peor clase política dende a morte de Franco para acá. Tamén hai que dicir que a clase política non é unha variable independente. Moi ao contrario, as súas evolucións reproducen, con bastante exactitude as da cultura política da sociedade en xeral. Iso quere dicir que tamén agora temos unha opinión pública e uns movementos sociais de moi baixa calidade pero eu confío en termos xerais na política, nos políticos e na sociedade e creo que pronto empezará a onda a subir, aínda que soamente sexa por necesidade.

Posibilidades neste momento si que ten porque as recentes pugnas acontecidas no seo do PP queimaron unha xeración enteira de líderes, entre os que poderíamos contar a Camps, Aguirre, Gallardón e, en parte, ao propio Mariano Rajoy. O gran obstáculo que tería Feijoo para constituirse en líder necesario e conxuntural deste partido é o propio Rajoy que cada vez ten máis posibilidades de gañar as eleccións de 2012 e consolidarse. Pero se iso non sucedera, e o PP tivera que improvisar un líder, Feijoo tería oportunidades, claro que para iso tiña que demostrar algo máis de peso do que está tendo ao frente da Xunta.

En termos substantivos a capacidade da Xunta para afrontar a crise é pequena. Incluso é pequena a capacidade do Estado xa que estamos nun fenómeno global que require intervencións simultáneas en distintos centros de decisión. A Xunta pode ordenar ben os seus recursos, facer ben a súa atención social e aproveitar os momentos de crise, nos que a xente pensa mellor e con máis realismo, para afrontar profundas reformas, pero se nos atemos ao titular da pregunta, a resposta sería non.

O caso de Fraga é distinto dos outros dous xa que á súa condición de pésimo gobernante engadía un carácter autoritario e desabrido que facía irrespirable a política galega. Touriño e Feijoo non melloran moito a capacidade xestora de Fraga, e no tocante ao que poderíamos chamar un proxecto de país, están tan orfos de coñecementos como estaba Fraga. Pero ámbolos dous teñen unha personalidade moito máis flexible e unha cultura democrática máis avanzada. Son tamén máis dialogantes e, por iso, fan que a política galega sexa moito máis cálida e haxa máis lugar para a crítica e para o intercambio de pareceres. Lástima que a chuvia de millóns de euros que caeu sobre Galicia entre os anos 90 e 2000, que en boa parte foi despilfarrada en reduplicacións e megalomanías, non estuvera dispoñible para estes presidentes máis razonables e máis asequibles.

Eu creo sinceramente que Feijoo quixo aproveitar un suceso -o da fusión- que el pensaba que era inexorable. Por iso entrou nel sen reflexión e, como se dicía en Forcarei, a trollo. Ao final Feijoo púxose a fusionar as caixas sen preguntarlle ás respectivas institucións se tiñan vontade e estaban en condicións de afrontar ese proceso, e ao ver que o proceso podía embarrancar fixo unha lei ad hoc para conseguir fusións que non son queridas nin desexadas polas institucións comprometidas e o resultado de esa maneira de actuar é o que temos: unha lei suspendida por inconstitucional, unha caixa no sur absolutamente enfrontada ao proceso da fusión e unha caixa no norte que está máis calada que un cartuxo. Por iso empezo a temer que o que incluso sen a lei Feijoo era absolutamente posible sexa cada vez máis imposible. Eu tamén creo que as condicións internas das dúas institucións non aconsellan unha fusión acelerada e sen estudos moi sólidos e por iso me extraña que a estas alturas a fusión que prantexa Feijoo siga sendo voluntarista, patriótica, anticonstitucional, carente de informes e contra a vontade dos seus verdadeiros protagonistas. Non se pode facer peor.

A curto prazo ningunha e non só porque entre os militantes dunha e outra parte (BNG e PP) haxa unha distancia política e cultural abismal senón porque a xente non sente aínda a necesidade desa forza e porque o sistema electoral español fai enormemente difícil a ampliación da estructura de partidos existente. A medio ou longo prazo ese obxectivo sería posible pero sempre moi difícil porque a democracia española xerou unha fidelidade ao sistema que é enormemente tolerante cos partidos existentes e absolutamente intransixente cos intentos de reforma. Iso é o que explica por exemplo que Mariano Rajoy aínda poida seguir intentando chegar á Moncloa e teña un 99% de posibilidades de logralo.

Tal é como están as administracións, aquí e en toda España, é posible facer reduccións notables de funcionarios sen que se resintan os servizos, en algúns casos incluso poderían mellorar xa que empeza a haber labirintos de xestión que non teñen máis explicación que a de repartir o traballo entre a estrutura burocrática existente pero a partir dun certo momento a reducción non sería conveniente nin aforraría cartos e iso hai que telo especialmente en conta naqueles corpos de funcionarios que están directamente en contacto cos públicos que demandan os servizos. Sería un suicidio, por exemplo, reducir funcionarios profesores, médicos, algúns tipos de personal facultativo ou inspectores.

Antes de nada direi que na miña concepción liberal da economía non creo que vaia unido necesariamente o bó servizo coa condición pública do mesmo. As administracións prestan moitos servizos a través de organizacións privadas que funcionan extraordinariamente ben e están ao alcance de tódolos cidadáns.É certo, sen embargo, que no noso país existe unha cultura de educación e sanidade pública que se somos capaces de soster sería inútil cambiar. Pero para iso temos que ser conscientes de que os custes da sanidade progresan de tal maneira que non temos máis que dúas saídas: ou introducir unha forte disciplina e rigor no gasto sanitario que implicaría as propias fórmulas de exercicio de mediciña por persoal funcionario ou do contrario non quedará máis remedio que privatizar ou recortar servizos. O modelo actual é absolutamente insostible e esta condición non se vai cambiar introducindo só matices ou acentos. Hai que modificar a xestión do servizo dun xeito radical.

Para ser sinceros teríamos que empezar recoñecendo que o pobo non ten tantas ganas de pensar como parece e que con moita frecuencia permanece impasible e mesmo consagra ou favorece inercias, irregularidades e ineficiencias que sería moi doado evitar. A democracia ten ademais unha característica impagable: que aínda que ás veces non consigue gobernos máis eficientes cambia polo menos as caras, os discursos e, incluso, as promesas incumplidas e iso é moito mellor que aguantar aos mesmos indefinidamente. Casi o máis reconfortante que ten a política galega é o comprobar que cando un goberno é incompetente vaise para casa. E se ven outro incompetente irase tamén para casa. Hai que ter moito coidado, sen embargo, con invocar xenéricamente "o que quere a xente" ou "o que pensa a xente". Porque a xente pensa toda distinta e, incluso, nas poucas veces que coincide, coincide por motivos distintos. E sempre hai máis posibilidade de que "a xente" responda máis a aquel partido que gana as eleccións que a aquel que as perde. A democracia garante liberdade, garante circulacións de élites e de gobernos e garante o castigo das malas xestións pero en absoluto garante o certo na nova elección porque a xente que vota non está extraída dun cesto distinto do que se extraen os políticos, os sindicatos ou os dirixentes de partido. Eu nunca participo da distinción subxacente en moitas críticas de que nun mesmo momento histórico pode haber un goberno moi malo no marco dunha sociedade moi boa.

A curto prazo non creo pero no entorno das eleccións municipais podería facelo. O que sei seguro é que senón o remodela estamos perdidos.

Eu creo que a forma en que se desarmou un concurso para armar outro está cheo de trampas xurídicas e que non vai ser doado en pouco tempo sustituír aquelas concesións por outras novas. Se tal cousa se intenta a chuvia de recursos será como unha nevada copiosa e iso paralizará irremediablemente a actividade das sociedades de xeneración. Ao que eu me refería no meu artigo é á posibilidade de que Galicia perda unha cantidade importante de megavatios que non se poidan instalar nas condicións rendibles qie xurden da subvención á xeneración establecida de maneira limitada polo Estado. E por iso me temo que ademais de que Galicia retroceda varios postos no ránking da xeneración eólica tamén sufra importantes consecuencias na industria de fabricación de compoñentes que se instalara en Galicia.

A opinión persoal de Cuíña e dalgúns outros que se moven en espazos similares é boa, aínda que matizada polo feito de que teño boa relación con eles e non son xuíz imparcial das súas capacidades e disposicións para modificar o panorama de Galicia. O que si digo é que as reformas deste país nunca van xurdir de persoas ou líderes situados en posicións intermedias. Se se quere ser alternativa ao PP ou cambiar radicalmente a concepción de Galicia e da política que ten o PP non se pode contemporizar co PP e militar no PP. As transformacións desde dentro non son imposibles pero requiren circunstancias moi especiais e cabezas moi claras que permitan cambiar os supostos desde os que se conquista e mantén o poder e desde os que se goberna. E eu creo sinceramente que neste momento non hai ninguén no PP nin nos entornos do PP que teña capacidade para transformar ou matizar en termos notables a forma en que a calle Génova goberna esa estructura de poder á que chamamos Partido Popular.

Nin o PSOE nin o BNG teñen claro por que perderon as eleccións. No caso do PSOE esta abrumadora conclusión hai que extendela tamén á perda das eleccións no goberno tripartito que, aínda que pareza mentira tamén saeu do goberno por errores similares. Cando eu motorista tiñamos unha axioma: cando un cae da moto non debe subirse a ela hasta que sepa exactamene por que caeu. E por iso me temo que se Feijoo perdera pronto as eleccións o Bloque e o PSOE reeditarían outro desencontro. A estas alturas a evolución que teñen PSOE e BNG é todo o contrario do que se necesita para formar unha coalición fiable e iso converte a Feijoo nun mal necesario. Certo é que faltan tres anos para as novas eleccións e que o PP está dando motivos máis que suficientes para que reaccionemos contra el pero a evolución da oposición e os discursos articulados polos seus líderes son absolutamente deprimentes.

Rompamos outro tópico: os constructores non constrúen se a xente non compra por necesidade ou para especular. Para pensar que se pode producir un novo episodio especulador en Galicia ou en España hai que pensar que a cidadanía non aprendeu nada e do mesmo xeito que temos colaborado entusiásticamente na anterior burbulla inmobiliaria volvamos a facelo tan pronto nos volvan a dar ocasión. Eu coido, sen embargo, que o escarmento foi grande, que hai moita xente que perdeu aforros, e pasou etapas moi complicadas por ter contribuído a un avaricioso programa especulativo e por iso espero que nin os constructores nin os políticos nin os compradores volvamos a meternos en semellante lío. Tamén compre dicir que as condicións que ten Galicia e as da Costa da Sol fan absurda calquera comparación entre Marbella e a costa galega. Marbella, entre outras cousas, é unha cidade máis grande que a Coruña e se en vez de aplicarlle o idílico marchamo de comparala cunha costa exenta de especulación lle aplicamos unha comparación coas nosas grandes cidades costeiras (Vigo ou A Coruña) teríamos que dicir que quen nos dera ser como Marbella. Xogar con tópicos acabamos alonxando da realidade e acabamos metendo en comparacións que non aclaran nada os nosos problemas nin as necesarias solucións.

Creo que non hai plan B. En teoría as caixas poden intentar por sí mesmas e sen necesidade de contar coa lei Feijoo nin co patriotismo de Feijoo unha fusión entre elas ou unha fusión con outras caixas pero ningunha desas posibilidades funcionará se as caixas non consideran que tales fusións resolven os problemas de viabilidade ou solvencia que teñan prantexado. Sinceramente creo que neste tema como en tantos outros estamos aplicando tópicos que non están discutidos e entre eses tópicos está o de que as caixas foron un instrumento importante para a economía galega que sería tanto como dicir para o emprego, a industrialización, a pervivencia de industrias galegas en solo galego, a captación dun aforro que favorecese a actividade económica entre nós, e a posta en evidencia de capacidades de innovación que son imprescindibles para avanzar nun mundo competitivo. Sexamos serios, se a realidade das caixas se analiza en función destes parámetros e se botamos en realidade as contas do que nos custan e do que nos dan o balance das caixas é demasiado magro como para chorar anticipadamente por elas. Eu creo que todo esto hai que poñelo enriba da mesa e frente a un ideal indiscutible que eu tampouco quero discutir sobre unha idílica situación na que Galicia tivese unha caixa de dimensión nacional con fontes de aforro suficientes e unha capacidade de inversión dentro do noso país preguntarnos cantos cartos temos perdido en inversións inmobiliarias ou especulativas fora de Galicia e canto temos gañado fora do que é a actividade estrictamente bancaria e as inversións especulativas. Creo que hai que discutir todo esto sen terlle medo ás palabras e dicir dunha vez por todas que é bó ter un coche potente para que nos leve pero que non se gaña nada tendo un coche grande ao que haxa que empuxar.

A que xa eran descoñecidos cando os nomearon e a que están no seo dunha Xunta absolutamente presidencialista que non lle da ningunha oportunidade de facerse ver. Teño que dicir para ser sinceiro que se eu presidira esta Xunta tampouco a deixaría ver.

A capacidade do sistema electoral para rexenerar a política é un mito. A política española non está atravesando un mal momento por culpa dun sistema electoral que funciona maravillosamente, entre os mellores do mundo, senón pola falta de acción cívica e de esixencia que os electorados exhiben á hora de renovar a clase política e á hora de esixir responsabilidades. Camps non vai gañar as eleccións por culpa do sistema electoral senón porque os valencianos nunha inmensa maioría están encantados cun presidente que en termos de ética e estética é absolutamente deplorable. É certo que algunhas cousas se poden corrixir e incluso é certo que se pode cambiar absolutamente de sistema electoral buscando cousas distintas pero non necesariamente mellores que as que da o sistema actual pero a idea de que abrindo e desbloqueando as listas ou cambiando o sistema de proporcional a maioritario se rexenera a política é, volvo a repetir, un mito.

En parte si. Na política hai determinados elementos que son moi bós para conseguir adhesións instantáneas e para alimentar as argumentacións máis simples que funcionan no campo electoral pero o que cae na tentación de gañar as eleccións só por esa vía -e eu son dos que creo que a ultima campaña foi sucia- queda preso das mesmas paixóns que o levaron ao poder. Feijoo depende agora dun concepto cutre e demagóxico do aforro, depende agora de Galicia Bilingüe, depende dunha concepción fragmentada dos poderes provinciais e dun modelo localista na programación de inversións e servizos e vaino ter moi difícil para callar unha boa xestión. A súa tendencia a meterse en tódolos charcos e a chapurrear neles coma un neno pequeno non é só o resultado dunha escasa información do que é a sociedade galega senón da imposible necesidade que sente de satisfacer a todos os que o apoiaron desde unha visión simplista de Galicia e da política.

Se un entra en coche polo Padornelo viaxará por monte improductivo ata que chega ás Rías Baixas con dúas pequenas illas de producción especializada (Verín e Xinzo) servidas por unha poboación envellecida asentada nun minifundio que ninguén é capaz de arranxar. Galicia importa incluso a súa alimentación, a súa poboación é das máis envellecidas do mundo. o nivel de crecemento demográfica está en posicións alarmantes, o desequilibrio territorial entre o interior e a costa é xa irreversible. Galicia pois non é Eritrea pero tampouco é Baviera. Nin siquera Andalucía. En Galicia é posible facer moitas cousas, ata no deserto é posible producir, e hai algúns notables exemplos -os sempre citados Inditex, Citroen e similares- que falan das nosas posibilidades. Pero para dicir que somos un país rico teríamos que facer un cambio estrutural de dimensións cósmicas que incluiría dende o sistema de propiedade ata o articulamento urbanístico e dende a concepción do modelo universitario ata a programación de infraestructuras e servizos. E isto nin se está facendo nin se ve que estea no bacharelato o galego que o vaia facer. Por iso se temos en conta tódolos recursos que son necesarios para producir e como os estamos tratando Galicia é realmente unha comunidade subvencionada. E non creo que teñamos capacidade nin vontade real para deixar de selo.

Os galegos inventamos o Xacobeo para salvar o Ano Santo que creíamos que estaba fenecendo a mans do ateísmo e da incredulidade e agora ten que vir o Ano Santo, vestido de branco, a salvar un Xacobeo que estaba ao borde do abismo. Eu creo que fai ben a Igrexa recordando e asentando o principio de que o que hai en Santiago cada 5, 6 ou 11 anos non é unha feira de vanidades senón un feito relixioso milenario e de importancia fundamental na historia de Europa que se abandona o ámbito da Catedral e se convirte nunha romería popular con venta de souvenirs e espectáculos musicais non tardará en perder o seu atractivo, a súa estética e o seu fundamento real. Eu xa nunca estiven de acordo co Xacobeo e creo sinceramente que se o analizamos nos contextos xerais da evolución do turismo en todo o mundo non fomos capaces de manter o tirón que xa tiña Santiago nos anos 40, 50 ou 60. E por iso me alegro moito da sensación de chapuza e fracaso que da este Xacobeo e da decisión do arzobispo e do Papa de vir a Santiago a dicir que ó que se ven a Santiago é a rezar ou a que se nos pegue algo daqueles que cren e veñen a rezar. Todo o demais nun feito que se repite cada tan pouco tempo é que ten mil anos e ten que durar mil anos máis é matar a galiñas dos ovos de ouro.

Baltar non é unha excepción do PP. É a expresión encarnada do PP que resistiu na oposicion durante o bipartito e que cun esforzo espectacular dos aparellos de fidelización electoral volveu a gañar as eleccións. A Baltar poden relevalo cando queiran e, incluso, comprendo ós que din que deberían relevalo pero a demonización que se fixo deste personaxe desde dentro do PP para dicir que alí morría o clientelismo e en Santiago se instalou a modernidade é unha mentira e unha cobardía, sobre todo, cando os que o queren botar non compiten directamente e actúan por bonecos interpostos. Por iso en termos de conxuntura alegrome moito da lección de organización e lealdade que deu o equipo Baltar.

É cometido dos cidadáns que forman un pobo ou en termos políticos unha nacións e os cidadáns actúan por medio dun goberno que administra un sistema educativo que os propios cidadáns pagan e ao que lle temos encomendada unha parte fundamental, non só da educación senón tamén da inxerción social dos nosos fillos. A escola non só fai médicos ou filósofos, tamén fai cidadáns galegos que sendo conscientes da súa herdanza cultural teñen que sentir ou aprender a sentir a obriga de continuar a labor que os fixo e os identifica coma un pobo. A lingua galega para os galegos non é unha opción, nin é unha inutilidade caprichosa é un dos piares fundamentales da súa identidade e da súa cohesión social e por iso hai que lle dicir aos nenos que así como aprenden a vivir certos costumes e ambientes que non son propios teñen que aprender a falar. E dende logo non entendo a un goberno que reclama patriotismo para os cartos e para a fusión das caixas -para iso Galicia parece un concepto fundamental e illado do contexto financieiro español- e en cambio está poñendo as bases para que a identidade lingüística e cultural quede no mercado a disposición das ocurrencias de cada pai ou de cada ignorante que asuma como un dogma o estúpido principio de que a lingua non se impón. Non estou seguro de que o galego sexa unha lingua inmorrente. Non o foi o latín nin o griego e non creo que o sexa unha lingua moito máis minoritaria que en termos históricos naceu antesdonte pero eu teño un compromiso cos meus pais e cos meus avós e quero e espero que a lingua galega dure polo menos ata o meu funeral. Despois como lle digo aos meus fillos é cousa vosa pero ata ese día pago impostos e escolas para que estudien nela os nenos galegos e non cidadáns mundiais antes incluso de ter uso de razón.

En absoluto. Ademais iso que é unha torpeza nun político é un xeito de falar que se extende a todos os pobos e circunstancias e que se ben é mellor evitalo non ten a importancia que se lle deu. Dende logo se os vascos escoitaran o que se ten dito por aquí, en público e en privado deles, o que dixo Rosa Díez de nós pareceríalles unha tontería. Creo ademais que darse por ofendidos, especialmente nos ámbitos institucionais é propio dunha cuitura acomplexada e o único que eu non entendo é que os nosos deputados perderan un segundo falando do que en Forcarei se chama, sen que eu saiba moi ben o que quere dicir, unha chuminada.

Grazas pola valoración que fai dos meus artigos. Galicia Bilingüe non ten entidade para ser derrotada nun proceso electoral. Galicia Bilingüe ademais é libre para dicir e propoñer o que lle pareza aínda que teña visos de responder a un razoamento indocumentado. O problema teno quen lle fai caso a Galicia Bilingüe e por iso temos que reflectir os nosos enfados na Xunta de Feijoo e non en Galicia Bilingüe.